Oké, een jongetje dat ik begeleid, wil uitvinder worden. Top, hij heeft super veel leuke ideeën en knutselt en prutst er wat op los. Tot ergernis van moeder, want: ‘hij maakt nooit iets af, loopt halverwege het project boos weg’, of ‘barst in tranen uit en begint de volgende dag aan iets nieuws’. Haar grootste ergernis? ‘Hij maakt nooit iets af’. En de juf begon er laatst ook al over…..arm ventje dacht ik.
Geniale uitvinder
Heb jij wel eens van de termen divergent en convergent denken gehoord? Het zijn creatieve denkprocessen. Hoogbegaafde kinderen zijn vaak divergente denkers. Als je divergent denkt, denk je zo ongeveer als een verstrooide professor, een geniaal uitvinder, maar wel diegene die over het algemeen niet veel verder komt met zijn geniale ideeën dan dat ze zich opstapelen en als half afgemaakte projecten blijven zweven en steken. Divergente denkers schieten alle kanten op, kunnen heel goed associëren en creatieve oplossingen bedenken voor een probleem in alle soorten en maten.
Denktrechter
Convergente denkers gaan efficiënter te werk. Zij hebben ideeën en gieten deze vervolgens in een soort trechter en filteren van daaruit wat wel en niet relevant, bruikbaar en/of efficiënt is. Zo komen ze op een hele logische, systematische manier tot de oplossing van hun vraagstuk, opdracht of creatieve uiting. Er wordt vooral gezocht naar één of slechts enkele oplossingen.
Divergent én convergent
Allebei deze manieren van denken leveren goede dingen op. De ene manier is niet perse slechter dan de andere manier. Het is wel fijn als je deze twee manieren van denken allebei in kunt zetten, om tot de oplossing van een vraagstuk, probleem of creatieve opdracht te komen. Eerst het divergente proces om zo veel mogelijk ideeën, oplossingen en antwoorden te bedenken om hier vervolgens het convergente denkproces op los laten om tot een gericht resultaat te komen.
Hoogbegaafden lopen vast op divergent denken
Hoogbegaafde kinderen lopen vaak vast in hun divergente denkproces. Ze zien op een gegeven moment door de bomen het bos niet meer, hebben geen overzicht meer over al hun ideeën die ze voor een project, opdracht of vraagstuk hebben en verliezen zich in associaties en details waardoor ze uiteindelijk in paniek kunnen raken.
Het is echt belangrijk dat ze geholpen worden met dit proces. Van meester in divergent denken, mogen ze ook specialist in convergent denken worden, want pas dan zullen hun briljante divergente bedenksels fantastische antwoorden en resultaten op kunnen leveren.
Gewoon een luie slimmerik
Maar wie ziet nou dat een hoogbegaafd kind hulp nodig heeft bij een denkproces? Vaak wordt dit gemist door aannames en vooroordelen. Want als je een hoogbegaafd kind als een ‘Einstein’ ziet, dan zul je waarschijnlijk niet het idee hebben dat die kleine Einstein juist hulp nodig heeft bij zijn manier van Einstein-denken…
Je kunt ook denken dat de slimmerik alweer lui is, als hij bij het zoveelste project er de brui aan geeft en zegt dat hij er geen zin meer in heeft. Maar misschien is het wel de angst vanuit paniek om ‘dom’ gevonden te worden als je een ‘simpele vraag’ stelt, of laat merken dat je niet verder kunt met je opdracht, omdat je geen overzicht meer hebt. Dan is die slimmerik niet lui, maar heeft ie juist hulp nodig om weer verder te kunnen met zijn briljant fantastische project.
Gewoon niet kunnen
Dus als je slimme snuiter voortaan zijn zoveelste ‘uitvinding’ voor half afgemaakt achterlaat en boos wegloopt, kun je misschien in gesprek gaan om het denkproces in dat slimme koppie te helpen structureren voor je kind. Of als je zo’n pienter kind in je (plus)klas hebt, hier ook eens aan te denken als het project niet af raakt en een kind blijft hangen in de denkfase. Het is dan geen kwestie van niet willen, maar van niet kunnen. En dát maakt een wereld van verschil.